Met onze reeks “Wist u dat…?” geven wij een kijkje achter de schermen van de grensoverschrijdende samenwerking aan de hand van best practice in de EUREGIO. Wij gaan in gesprek met mensen die zich op verschillende manieren inzetten voor een grenzeloos samenleven in onze regio. Deze keer spraken wij met projectcoördinator Desiree Brüning. Door haar Nederlands-Duitse achtergrond heeft Desiree altijd al veel belangstelling gehad voor grensoverschrijdende thema’s. Tijden haar masterstudie Intercultural Communication liep ze stage bij de EUREGIO in Gronau. Na haar studie ging ze hier aan de slag als trainee en sinds 2018 is ze projectcoördinator van het taNDem-project dat zich inzet voor kunst en cultuur in de EUREGIO.
Hoe kwam het INTERREG-project Kunstverbinding – Kunstverbindung tot stand?
Het project is eigenlijk de opvolger van een eerder kunstproject bij INTERREG, namelijk GrensWerte dat in 2014 afliep. Na afloop bleek dat er bij de projectpartners nog de wens was voor een grensoverschrijdend kunst- en cultuurproject, maar dat dit niet zomaar vanzelf tot stand kwam. Vervolgens werd er een onderzoek opgestart en daaruit bleek dat er inderdaad nog behoefte was naar een kunstproject en dat de EUREGIO hier een leidende rol in zou moeten aannemen. Na veel gesprekken en een lange voorbereidingstijd kwam uiteindelijk het huidige taNDem-project tot stand.
Het project kreeg een naam die de lading goed dekt (Tandem-Arbeit, Nederland, Deutschland). Waarom werd bewust voor deze naam gekozen?
De officiële naam is Kunstverbinding – Kunstverbindung, maar dit is een vrij lange naam. Daarom wilden we graag een naam die in de communicatie eenvoudig te gebruiken is, tweetalig én pakkend is. Toen kwamen we uit op taNDem, omdat de kunstenaars in duo’s werken en samenwerking noodzakelijk is, net zoals op een tandemfiets. Je moet allebei een bijdrage leveren om de samenwerking succesvol te maken.
Ieder jaar staat een nieuw thema centraal in het project. In de voorgaande jaren zagen we de thema’s “Energie” en “Thuis” al voorbijkomen. Dit jaar is het thema “Paradijs” gekozen. Waarom is dit thema gekozen en wat kunnen we hiervan verwachten?
De thema’s zijn tijdens de aanvraagprocedure door de inhoudelijke projectpartners al vastgelegd. Het zijn allemaal actuele maatschappelijke thema’s die passend zijn voor de grensregio en die je breed kunt opvatten. We zijn bij de thema’s vooral altijd benieuwd naar het Duitse en Nederlandse perspectief en hoe dit samen kan komen tot één resultaat. De ondertitel bij Paradijs is dit jaar “waar en hoe willen we leven?” en de kunstenaars zijn daarin vrij om tot een eigen kunstwerk te komen. Ze gaan onder andere in op de vraag: “wat is voor jou het paradijs?”, waarbij mensen bevraagd zullen worden, maar ook komt er een dansvoorstelling over een eigen interpretatie van het paradijs.
Hoeveel projecten kunnen maximaal worden goedgekeurd door de kunstjury en aan de hand van welke kunstcriteria beoordeeld de jury de projectaanvragen?
Ieder themajaar worden 15 aanvragen goedgekeurd, maar we ontvangen meer aanvragen. Daarom moeten we helaas dus ook kunstenaars teleurstellen. Wat betreft de keuze zitten we als het ware in een luxepositie, waardoor we de hulp van een onafhankelijke jury goed kunnen gebruiken. Wij als projectleiding maken deze keuze niet, omdat wij van begin af aan al betrokken zijn bij de aanvraagprocedure en adviesgesprekken. Waar de jury vooral naar kijkt is de betrekking van het project op het jaarthema, de kwaliteit en de grensoverschrijdende invalshoek. Wat dit jaar ook meespeelde was de huidige situatie omtrent het coronavirus. Is er bijvoorbeeld al een locatie beschikbaar voor de tentoonstelling of performance en zijn er mogelijkheden om flexibel te zijn? In een juryvergadering wordt vervolgens onderling gediscussieerd en worden de uiteindelijke keuzes gemaakt.
Hoe snel kwam het project na de oprichting in de belangstelling te staan? Zijn de aanvragen in de loop van de jaren ook toegenomen?
Het project kwam na de goedkeuring door de INTERREG-Stuurgroep vrijwel direct in de belangstelling te staan. Wat we belangrijk vonden is dat er direct een projectwebsite kwam met een bijbehorend logo en informatie voor kunstenaars. Uit een voorgaand onderzoek bleek dat er wel interesse was voor een grensoverschrijdend kunst- en cultuurproject, maar je bent toch altijd een beetje bang dat dit in de praktijk anders uitpakt. Deze angst was absoluut niet nodig, want bij het eerste taNDemcamp bleken we al 140 aanmeldingen te hebben. Hier kwamen ook 36 aanvragen uit voort en het jaar erop in 2019 bleken dit er weer 36 te zijn. Dit jaar merkten we een groot verschil ten opzichte van de andere twee jaren, omdat er 47 aanvragen binnenkwamen. Wat ik verder merk is dat de bekendheid van het project stijgt. Het project kom ik steeds vaker in de pers tegen en ook in de kunstwereld neemt de naamsbekendheid toe.
Desiree, jij coördineert het project vanuit de EUREGIO. Hoe pak je dit aan?
Het belangrijkste is een goede planning en duidelijk voor ogen hebben wat wanneer moet gebeuren. Wat ik zelf erg belangrijk vind is persoonlijk contact met de kunstenaars en de stakeholders en interesse tonen. Op deze manier probeer ik de kunstenaars ook te enthousiasmeren en meer te betrekken bij het project. Ook met als doel om het ambassadeurschap te vergroten. Verder ben ik het front office dus het eerste aanspreekpunt voor kunstenaars, organiseer ik bijeenkomsten, zoals het taNDemcamp en bezoek ik regelmatig een tentoonstelling of voorstelling van een tandem.
Zou je een voorbeeld kunnen geven van een kunstproject of gebeurtenis tijdens het project dat veel indruk op je heeft gemaakt?
Dit zijn vooral de drie taNDemcamps. Hier kwamen direct heel veel mensen op af. In het eerste jaar zelfs zoveel dat we het jaar erop met een wachtlijst moesten werken. Met meer dan 100 mensen wordt het namelijk erg lastig om goede ontmoetingen te faciliteren. Door de vele deelnemers was er ook altijd veel enthousiasme aanwezig en dit heeft veel indruk op mij gemaakt.
Wat ik daarnaast heel erg leuk vond is dat we in 2019 de 2e prijs van de Sail of Papenburg Award hebben gewonnen. Dit is een prijs die jaarlijks wordt uitgereikt aan bijzondere initiatieven in de grensoverschrijdende samenwerking.
In hoeverre hebben de coronamaatregelen invloed op het taNDem-project? Hoe gaan de kunstenaars met de maatregelen om?
Het heeft natuurlijk invloed. Het themajaar Energie liep nog tot 31 maart 2020 en daardoor konden een paar projecten niet gepresenteerd worden aan het grote publiek. Dit is natuurlijk vooral voor de kunstenaars heel erg jammer, want ze hebben het hele jaar aan iets gewerkt en dit willen ze graag laten zien. Het nieuwe themajaar Paradijs laten we wel gewoon doorgaan. Eerst waren hierover nog twijfels, maar het leek ons toch de beste keus om het door te zetten, omdat aanvragen in principe goed (digitaal) voor te bereiden zijn. Gelukkig kregen we hier veel positieve reacties van o.a. de kunstenaars zelf op. Helaas is het nog wel onzeker vanaf wanneer publieke evenementen weer toegestaan zijn. We geven kunstenaars nu ook de tip mee om alvast na te denken over een digitaal concept wat betreft de eindpresentatie. De huidige Corona-maatregelen hebben dus wel invloed, maar we staan absoluut niet stil en gaan gewoon door.
Wat is volgens jou de concrete meerwaarde van de Nederlands-Duitse samenwerking tussen kunstenaars?
Sowieso is het leuk om met iemand uit een ander land samen te werken, vooral door de nieuwe perspectieven die erbij komen kijken. We zien kunst ook als een verbindende factor in het project dat samenwerking tot stand brengt tussen kunstenaars. De kunstenaars gaan echt een intensief samenwerkingstraject aan, waarbij ze elkaar ook goed moeten leren kennen. Dit is niet altijd even makkelijk, want vaak kennen ze elkaar voor de samenwerking nog niet goed en ook de taalbarrière moet overwonnen worden. Ondanks dat komen er vaak hele mooie resultaten uit, omdat twee verschillende werelden op deze manier echt samenkomen.
Verwacht je dat kunstenaars na afloop van de samenwerking in het project met elkaar blijven samenwerken?
Dit is heel verschillend. Soms zie ik vriendschappen ontstaan, maar er zijn ook kunstenaars die een eenmalige samenwerking met elkaar aan gaan. We vinden het vooral heel belangrijk dat er netwerken ontstaan voor kunstenaars en daarom organiseren we ieder jaar netwerkbijeenkomsten, waarbij deelnemers ook andere tandems leren kennen. Vaak zie je dat er op deze bijeenkomsten veel tips aan elkaar worden gegeven. Of er zijn zelfs tandems die hun krachten bundelen bijvoorbeeld wanneer het ene tandem muziek komt spelen bij de tentoonstelling van een ander tandem. We hebben in ons derde jaar zelfs ook een paar gemixte tandems. Dit zijn kunstenaars die al een keer hebben meegedaan aan een themajaar, elkaar vervolgens op een netwerkbijeenkomst hebben ontmoet en nu gezamenlijk een project zijn gestart.
Paradijs is het laatste themajaar en loopt nog tot en met maart 2021. Zijn er ideeën om in de toekomst nieuwe kunstprojecten op te starten?
Ja, er lopen gesprekken om taNDem een vervolg te geven. Dit doen we zodat we niet compleet stil komen te liggen, want we zijn eigenlijk zo goed bezig met elkaar en ook de bekendheid stijgt. Vooral omdat ook is gebleken dat de huidige projectopbouw goed werkt. We horen vaak dat het project heel ongecompliceerd is, niet bureaucratisch en het vooral oog voor de kunst en de samenwerking heeft in plaats van voor administratieve afhandelingen. Daarom willen we ook graag door, maar hoe dit er precies zal uitzien is nog niet bekend.
Het interview voerde Carmen van der Sluis.
