Vandaag is het Wereld Waterdag; een internationale dag van de Verenigde Naties (VN) om wereldwijd het belang van het hebben van betrouwbaar drinkwater onder de aandacht te brengen. Het is vanzelfsprekend dat we de kraan maar open hoeven te draaien en er komt schoon en veilig drinkwater uit. Toch komt er tegenwoordig steeds meer druk op watervoorzieningen te liggen als gevolg van medicijnresten en microplastics die in het rioolwater terechtkomen. Daarom komt er in Europa steeds meer aandacht voor het tegengaan van microverontreinigingen in watersystemen, want door de vergrijzing en de toenemende zorgvraag gebruiken we steeds meer medicijnen. Een deel van die medicijnen komt via urine en ontlasting in het riool terecht. Zuivering van het rioolwater kan echter niet voorkomen dat alle medicijnresten eruit gefilterd kunnen worden en in sloten, beken, kanalen en rivieren terechtkomen met allerlei nadelige gevolgen van dien. Bij kleine waterorganismen kan de inname van medicijnresten bijvoorbeeld leiden tot gedragsverandering, weefselschade of tot effecten op de voortplanting. Het ecosysteem zal hier op de lange termijn flink onder komen te lijden.
Ook in het programmagebied van Interreg Deutschland-Nederland houden projecten zich bezig met het thema water, waaronder de projectpartners van het Interreg V-project Energieneutrale Mikroschadstoffeliminierung (MiKRO). In 2016 is het Waterschap Vechtstromen samen met Duitse en Nederlandse partners dit initiatief gestart, waarbij er hard gewerkt werd om de kwaliteit van de leefomgeving voor dieren en planten te verbeteren. De samenwerking bestond uit de volgende organisaties: Technische Betriebe Rheine AöR, Moekotte, InnotecControl GmbH en de INFA GmbH. Het project liep in 2020 al ten einde, maar met het thema microverontreiniging in water is het nooit helemaal klaar, vertelde de projectleider Alexander Meijerink van Waterschap Vechtstromen. ‘’Je moet steeds een stapje verder gaan door de klimaatverandering en ook verwachten we aangescherpte richtlijnen vanuit Europa om de kwaliteit van onze watersystemen verder te verbeteren’’. Hij geeft aan dat het tegenwoordig mogelijk is om ongeveer 70 tot 80 procent van de microverontreinigingen, waaronder medicijnresten, uit het rioolwater te verwijderen. In de toekomst zal dit alleen nog meer moeten worden. Langdurige droogte zorgt er bijvoorbeeld voor dat de concentratie aan medicijnresten in sloten, beken, kanalen en rivieren stijgt.
In het project werd er voor gekozen om waterreinigingssystemen in de plaatsen Emmen en Rheine als proeflocatie te gebruiken om verschillende haalbaarheidsstudies en testen uit te voeren. Op de proeflocaties werden in het kader van het project MiKRO procesregelingen ontwikkeld en geïmplementeerd in de afvalwaterketens. Het doel was om het rioolwater zo effectief en energiezuinig mogelijk te zuiveren, voordat het uit onze kranen komt. Een oplossing is het inzetten van een extra zuiveringsstap, zodat er puur water van gemaakt kan worden. Daarnaast werden situaties met hevige regenbuien nagebootst, omdat regenwater zich in het riool vermengt met afvalwater en in grote hoeveelheden naar de reinigingsinstallaties stroomt waar het vervolgens niet allemaal tegelijk kan worden opgevangen en een gedeelte terugspoelt in het oppervlakte water. In deze situatie is het een optie om voorrang te geven aan waterstromen met een hoge concentratie microverontreinigingen. Deze stromen zijn bekend bij gemeentes, omdat zij vaak aangesloten zijn op locaties waar veel met medicijnen gewerkt wordt, zoals ziekenhuizen en zorgcentra. Waterstromen met een lagere concentratie microverontreinigingen kunnen vervolgens opgeslagen worden in waterbassins en na de hevige regenbui worden gereinigd als hier weer ruimte voor is.
Alexander Meijerink vertelt waarom grensoverschrijdende samenwerking belangrijk is om het probleem van microverontreinigingen in onze watersystemen te lijf te gaan. “Water stopt niet bij de grens en datzelfde geldt voor medicijnresten en microplastics in water. Bovendien is het heel interessant om met Duitse partners samen te werken, omdat de verschillende werkwijzen en wetmatigheden steeds weer nieuwe impulsen en invalshoeken opleveren. Je leert zo ontzettend veel van elkaar”, legt Alexander uit. Mede door Interreg is er ook een stok achter de deur om contact met elkaar te zoeken en dit gezamenlijke probleem op te lossen, voegt hij toe.
Interreg is een mooi middel om de grensoverschrijdende samenwerking te faciliteren.
Alexander licht bovendien toe dat naast zuiveringsinspanningen, preventie rondom het thema waterverontreiniging steeds belangrijker wordt, zoals het organiseren van voorlichtingen om te voorkomen dat oude medicijnen in het toilet of de afvalcontainer belanden. Ook doen ziekenhuizen mee door steeds vaker met plaszakken te werken om te voorkomen dat resten van moeilijk afbreekbare röntgencontrastvloeistoffen via de urine in het rioolwater belanden. Vanwege dit soort acties, wordt positief teruggeblikt op de acties uit het MiKRO project. “Elke partner heeft iets bijgedragen aan het project en de projectresultaten, vertelt Alexander trots”.
Het INTERREG V – project ‘’Energieneutrale Mikroschadstoffeliminierung” werd gefinancierd door de Europese Unie. Verder ondersteunen het ministerie van Economische Zaken van Noordrijn-Westfalen (MWIDE NRW), het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat en de provincie Overijssel het project. In totaal bedroegen de projectkosten 1,3 miljoen euro.
Een samenvatting van het Interreg-project kan via deze link worden bekeken.