In twee samenhangende grensoverschrijdende INTERREG VA Deutschland-Nederland projecten hebben partners uit de medische sector en de productiesector elkaar de afgelopen twee jaar ondersteund bij ontwikkelingen binnen het kankeronderzoek. Ze hebben gemeenschappelijk apparatuur ontwikkeld en getest om onder andere kankercellen te kunnen isoleren en deze te kunnen onderzoeken. Het ging daarbij concreet om circulerende kankercellen (CTC´s), die zich in het bloed door het lichaam verplaatsen. Het regionale programmamanagement van INTERREG sprak over de projectresultaten en de toekomstvisie met Prof. Dr. med. Nikolas Stoecklein, transnationaal onderzoeker aan de Universiteitskliniek te Düsseldorf.
Prof. Dr. med. Nikolas Stoecklein © Interreg Deutschland-Nederland
Als sinds de eerste helft van de twintigste eeuw werd er begonnen met het systematisch onderzoeken van circulerende kankercellen, toentertijd met eenvoudige methoden. In de loop der tijd zijn de methoden voor het aantonen en analyseren van in het bloed verspreide tumorcellen verfijnd en geautomatiseerd. In die context is er een prototype ontwikkeld om individueel geïdentificeerde circulerende tumorcellen geautomatiseerd te kunnen isoleren, de zogenoemde Cell Puncher Pro. In het project met dezelfde naam is dit apparaat verder ontwikkeld tot een gebruiksvriendelijkere en professionelere versie, die in de toekomst op de markt gebracht zou kunnen worden. Daarbij waren de Duitse en Nederlandse bedrijven VyCap, IDkon, JB Ventures, KaneTronics, micronit gmbh en Stevens idé partners BV betrokken naast de Universiteit Twente, Universiteit Groningen en de universiteitsklinieken in Düsseldorf en Münster. Veel van deze partijen hadden al voor de projectuitvoering over de grens heen contact met elkaar op basis van gemeenschappelijke interesses. Dat was ook het geval bij Prof. Dr. med. Stoecklein, die daarnaast zelf als Duitser al vele jaren in Nederland woont en bekend is met de Nederlandse taal en cultuur.
Door de analyse van de geïsoleerde tumorcellen kan informatie worden verzameld die in de toekomst voor individuele behandelingen van belang zou kunnen zijn. In het tweede, thematisch verwante project “Tumordetectie in lymfeknopen” zijn hoofdzakelijk methodes ontwikkeld, die het mogelijk maken om in lymfeknopen verspreide kankercellen te diagnosticeren die in de huidige routineprocedure vaak over het hoofd gezien worden. Met dergelijke preciezere diagnosen kan een behandeling op individueel niveau adequater worden aangepast. Dit kan bijvoorbeeld in het geval van boosaardige hoofd-halstumoren betekenen dat de omvang van de operatie beter gestuurd kan worden. Theoretisch opent de nieuwe methode dus de mogelijkheid om onnodige operaties te vermijden en daardoor de levenskwaliteit van de patiënten te verhogen. Daarbovenop kunnen de circulerende tumorcellen ook met behulp van de Cell Puncher Pro worden geanalyseerd, zodat in de toekomst analyses kunnen worden doorgevoerd die voor de therapie relevant kunnen zijn. Hoe meer men namelijk over de individuele tumorcellen weet, hoe beter de medicatie daarop aangepast kan worden en kan worden vastgesteld of de medicatie aanslaat.
© Michal Jarmoluk
“Door de analyse van gevonden tumorcellen kunnen innovatieve moleculaire therapieën ondersteund worden, die het doel hebben de behandeling te verbeteren en de kansen op herstel vergroten,” vertelde Prof. Dr. med. Stoecklein.
In beide projecten werd aangetoond dat met behulp van de Cell Puncher Pro een minimale hoeveelheid biologisch materiaal (individuele cellen) van kankerpatiënten kan worden ingewonnen en theoretisch voor diagnostische analyses kan worden gebruikt. Daarbij beperken zich de toepassingsmogelijkheden van de Cell Puncher Pro echter niet tot de diagnostiek. Het apparaat zou bijvoorbeeld ook in het kader van industriële toepassingen kunnen worden ingezet om het isoleren van enkele cellen te automatiseren en efficiënter vorm te geven.
© Ralph van Pixabay
De twee projecten, die mede gefinancierd werden door de EU, hebben met positieve resultaten aangetoond dat de Cell Puncher Pro voor het isoleren van de tumorcellen geschikt is en dat de ontwikkelde technologie in het kader van kankerdiagnostiek zou kunnen worden ingezet. Voordat dit echter in de praktijk in de ziekenhuizen mogelijk is, moet er in de komende jaren meer onderzoek worden gedaan in de vorm van klinische onderzoeken. Zelf een dergelijk onderzoek uitvoeren staat op de planning van de projectpartners, omdat de resultaten tot nu toe veelbelovend zijn. Uiteindelijk zal de acceptatie en implementatie van de nieuwe technieken in eerste instantie afhangen van de bewezen werkzaamheid. Wanneer dit in meerdere en onafhankelijke klinische onderzoeken is aangetoond, kunnen artsen overtuigd worden de technieken in de praktijk te gaan gebruiken. De reeds bij het project betrokken artsen lijken in ieder geval al enthousiast te zijn!
De INTERREG VA – projecten ‘’Cell Puncher Pro” en “Tumorceldetectie in lymfeknopen” werden gefinancierd door de Europese Unie. Verder ondersteunden het Wirtschaftsministerium des Landen NRW, het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat en de provincies Overijssel de twee projecten.